Chuyện nó chỉ bé bằng viên pin…

Nhưng mà cũng khối thứ để nói  Bài này mình cũng đã ấp ủ từ lâu nhưng chưa có thời gian viết. Được rảnh ra mấy ngày Tết ngồi cặm cụi chút cho anh em có cái đọc chơi. Nhiều nội dung trong này những người chơi lâu đã nắm khá rõ. Nhưng cũng còn vô số những người mới làm quen với bộ môn này còn chưa biết. Chưa biết thì dần sẽ biết. Nhưng có một cái nguy hiểm mà mình thấy sẽ đe dọa bộ môn này ở VN, đó là cái tâm của người bán hàng. Nói gì thì nói, số người chơi tự mày mò tìm hiểu cũng không nhiều, nên đa phần sẽ dựa vào lời tư vấn của những người bán hàng. Những câu chuyện hài như kiểu bán box kèm 1 cặp VTC4, hay quảng cáo pin *** đỏ đen là pin tốt nhất cho mech vẫn diễn ra nhan nhản hàng ngày trên khắp các group. Mình không hiểu các bạn chỉ đơn thuần là thiếu hiểu biết, hay các bạn biết mà vẫn cố tình dí cho khách hàng của mình để kiếm vài đồng lợi nhuận. Thôi thì bỏ qua vấn đề động cơ là gì, đi thẳng vào 2 vấn đề chính: pin gì, dùng trong trường hợp nào.
Tất cả các thông tin trong bài này đều có thể được kiểm chứng bằng một chút kiến thức về vật lý cùng khả năng đọc tiếng Anh của một học sinh lớp 6 + 1 quyển từ điển (hoặc Google translate cho nhanh). Vì vậy mọi thắc mắc xin hãy gửi tới www.Google.com.Mình chỉ đơn giản là chia sẻ những điều mình biết. Không dìm ai, dập ai, nói xấu ai. Hãy để cho câu chuyện cục pin chỉ xoay quanh cục pin. 
Phụ lục: một số khái niệm cần tự tìm hiểu thêm về pin (copy vào Google rồi nghiên cứu): Continuous current rating, Pulse current rating, Voltage drop, Voltage sag
Đầu tiên là vấn đề pin gì
Một câu hỏi cứ vài ngày 1 lần, hoặc có khi vài lần 1 ngày, lại xuất hiện trên group là: “em là newbie, mới tập chơi box/mech, xin hỏi pin gì là tốt nhất cho xyz (tên 1 loại box hoặc mech bất kỳ)” hoặc 1 dạng thường thấy khác là “dùng pin này (insert 1 cái ảnh nhòe nhoẹt kiếm trên mạng) cho box/mech thì có được không ạ”. 
Một câu hỏi ‘chung chung’ thường sẽ dẫn tới một câu trả lời cũng ‘chung chung’ nốt: tùy nhu cầu sử dụng. Tuy nhiên để đòi hỏi một người mới chơi nắm rõ được nhu cầu sử dụng của mình là gì thì cũng khá là đánh đố nhau (bản thân mình cũng dùng 1 cặp VTC4 bán kèm con Cuboid 150W khi bắt đầu chơi vape, nên mình khá hiểu nó là như thế nào). Vậy nên mới có cái bài này để đọc.
Đầu tiên hãy xác định bạn muốn dùng pin cho mech hay box, vì đây là 2 kiểu chơi hoàn toàn khác nhau. 
- Box (hay gọi văn hoa là regulated mod) luôn có giới hạn về độ xả cho pin. Giới hạn này thường nằm trong khoảng 20A-30A tùy chip. Đây cũng là giới hạn an toàn của hầu hết các pin 18650 trên thị trường hiện nay. Một số box hiện đại có chức năng Bypass, loại bỏ mức giới hạn về độ xả này và làm cho chiếc box đó có thể xả tương tự mech, tuy nhiên vẫn kèm theo 1 chức năng quan trọng mà mech không có: chống đoản mạch (máy sẽ báo khi phát hiện cường độ dòng điện cao quá mức, tương ứng với trường hợp đoản mạch).
- Mech (unregulated mod) KHÔNG có giới hạn về độ xả cho pin. Pin xả bao nhiêu sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào coil. Bạn build coil có trở kháng thấp, pin sẽ xả cao. Ngược lại, coil có trở kháng cao, pin sẽ xả thấp. Nhiều bạn chơi mech nhưng vẫn chưa hiểu chính xác vì sao mà 1 cái box 1 pin lại không ‘xả tốt’ bằng một cái mech 1 pin. Câu trả lời nằm ở nguyên tắc hoạt động của mech: không giới hạn mức xả của pin. Thực tết là không cái nào ‘khỏe’ hơn cái nào. Năng lượng ở trong pin vẫn chỉ có từng đó, nhưng 1 chiếc box sẽ giới hạn lượng điện năng tiêu thụ tối đa, còn mech thì không. Ép pin xả cao thì đồng nghĩa với mấy điều sau: nhanh hết pin, nhiệt độ của pin tăng cao (do điện trở trong chính viên pin), và giảm tuổi thọ pin.
Vấn đề thứ 2: dùng trong trường hợp nào
Nếu bạn chơi box, khuyến nghị của mình là kiếm 1 pin có mức xả continuous xấp xỉ 20A (+- một chút không vấn đề), dung lượng càng cao càng tốt, vì đây cũng là giới hạn an toàn của các box sử dụng chip. Xin lưu ý thêm là mức xả continuous 20A không có nghĩa là pin không nên vượt quá số này. 20A continuous nghĩa là nếu bạn cho pin đó xả với cường độ dòng điện 20A LIÊN TỤC từ khi pin đầy đến khi pin cạn, nhiệt độ pin vẫn sẽ không vượt quá giới hạn an toàn (thường là khoảng 80 độ C). Thực tế sử dụng vape sẽ không bao giờ xảy ra tình huống này vì chả có phổi ai đủ to để hút như vậy, tuy nhiên cái cần cẩn thận ở đây là trong tình huống bạn để box/mech trong túi và máy của bạn bị autofire. 1 pin chỉ xả 10A continuous sẽ nóng lên nhanh hơn rất nhiều so với 1 pin xả 20A và có khả năng gây nguy hiểm.
Nhân đây cũng phải nói đến một vài nguyên tắc chung về mức xả và dung lượng của pin. Pin xả continuous càng cao thì dung lượng sẽ càng thấp, và ngược lại. Đây là giới hạn về mặt vật lý khi thiết kế pin, vì vậy mới sinh ra nhiều loại pin cho nhiều loại nhu cầu khác nhau. Không có pin nào vừa xả liên tục cao mà vừa dung lượng cao. Như mình sử dụng, dung lượng “cao” sẽ được tính là 2800Mah trở lên, “trung bình” sẽ là từ 2100-2700Mah, và “thấp” sẽ là dưới 2100Mah. Mức xả “cao” sẽ là 23A continuous trở lên, “trung bình” là 18A-22A, và « thấp » là dưới 18A. Đây hoàn toàn là ước tính, thông qua quá trình sử dụng thực tế.
Nếu bạn chơi mech, cái này sẽ lằng nhằng hơn một chút. Chơi mech có nhiều kiểu chơi mech, và khi bạn chọn pin hãy nghĩ đến loại coil mà mình sẽ chơi. Định luật Ohm nên nắm rõ : cường độ dòng điện (mức xả của pin) = voltage (hiệu điện thế thực tế giữa 2 cực của pin) / trở kháng. Tính toán chính xác sẽ còn phụ thuộc vào mức drop của thân mech và của bản thân viên pin bạn sử dụng, cả 2 đại lượng này đều khó đo chính xác nếu không có dụng cụ, nên mình sẽ nêu cánh tính đơn giản. Như cách mình hay ước lượng, mình sẽ tính pin đầy là 4.2 volt, coil mình hay chơi cho mech 1 pin là 0.15ohm (dual, single nhân đôi lên), như vậy mức xả của pin với coil mình lắp là 4.2/0.15=28A. Nếu bạn hay chơi khói mù mịt ở 0.1ohm, mức xả của pin là 4.2/0.1=42A (ước tính). Đây là mức vượt trên giới hạn an toàn của hầu hết các loại pin. Tuy vậy, bạn vẫn có thể chơi thoải mái, nhưng cần nắm được (VÀ ĐỪNG CÓ MÀ QUÊN) những điều sau đây.
Thứ nhất, xả 42A trên 1 pin 2xA – 3xA continuous vẫn có thể chấp nhận được, vì mỗi hơi bạn hút chỉ kéo dài vài giây, pin sẽ nóng lên nhanh, nhưng sẽ có những quãng nghỉ để pin có thể tản nhiệt được. Tuy nhiên hãy theo dõi kỹ mech của mình tại mức trở kháng này. Khi nào thân mech và đặc biệt là pin có dấu hiệu nóng lên quá nhanh, nên để thiết bị của mình nghỉ ngơi một chút. Pin bị nóng quá mức (trên 100 độ C, tính theo nhiệt độ bên trong của pin) sẽ gây xì pin và có thể nổ nếu bạn cứ phớt lờ các dấu hiệu trên. Ngoài ra, nếu chơi 0.1 hoặc thấp hơn, hãy xác định là pin của bạn sẽ tã khá nhanh. Nên thay thường xuyên.
Thứ hai, hãy nghiên cứu kỹ viên pin mình định dùng khi chơi mech. Đừng thấy trên vỏ bọc ghi 50A hay 60A mà nghĩ là pin có thể sử dụng an toàn ở mức xả đó. Mình có thể khẳng định những hãng có gan dán chữ 50A và 60A lên một viên pin 18650 chỉ có 1 mục đích trong đầu : bán càng nhiều càng tốt, và bỏ qua hoàn toàn tất cả những nguyên tắc về đảm bảo an toàn sử dụng cho người chơi. Những rating bố láo này thường (hoặc luôn luôn) là pulse current rating, tức là mức xả cho phép trong 1 khoảng thời gian nhất định (không bao giờ công bố là bao nhiêu giây). Pulse current rating trong 1 giây sẽ khác với 2 giây, 3 giây hoặc 4 giây (vì càng xả trong thời gian dài nhiệt sẽ càng tăng). Do không có nguyên tắc chung như continuous current rating, mức xả pulse mà không kèm theo thời gian hay nhiệt độ cho phép có thể được coi như một hình thức marketing thiếu đạo đức và chẳng có tí giá trị nào.
Vậy thì nghiên cứu về pin như thế nào…
Với tư cách một người chơi, mình khuyên các bạn : hãy tự nghiên cứu về pin, đừng tin bố con thằng nào. Mình muốn bán được hàng, biết đâu mình sẽ dí cho bạn một thứ không hợp với nhu cầu sử dụng của bạn. Để tránh xung đột về lợi ích, bạn hãy tự xem cho mình một loại pin mình cần, rồi lúc đó hãy tới những shop vape để mua đúng loại đó.
Một nguồn thông tin cá nhân mình, và rất nhiều chơi vape trên thế giới tham khảo, là Mooch review. Mooch là tên trên diễn đàn E-cigarette Forum (diễn đàn lớn nhất thế giới về vape) của một thành viên gạo cội trong làng vape. Chỉ cần Google từ khóa Mooch review để tìm link vào thread của thành viên này. Với một chút vốn tiếng Anh, bạn có thể tự xem tất cả các review của ông này về các thể loại pin từ chính hãng đến rewrap phổ biến trên thị trường vape thế giới. Để mua được mớ thiết bị test pin này phải đầu tư khá nhiều tiền bạc cũng như cần một mức độ hiểu biết về electrical engineering mà mình, cũng như phần lớn các bạn ở đây, không thể có được. Nên người ta đã test cho rồi thì cứ thế mà tham khảo thôi.
Một điều cuối cùng, khi ai đó cho bạn xem clip test pin bằng cách mở nắp 1 con RDA và ấn fire cho juice bắn tung tóe và gọi đó là « pin ngon », khả năng rất cao là người đó chẳng có chút kiến thức nào về pin, hoặc đang định lòe newbie ;) Nếu bạn không tiếc tiền bạc chơi vape, thì cũng không nên tiếc chút thời gian để bảo đảm an toàn cho mình. Mình coi mấy cái clip như trên không khác gì xem chân gà đầu năm : xem cho vui mắt, muốn nói gì thì nói, nghe xong quên nó đi.